2020-02-04

BEXABItik Aranorako bidea ADARRA-MANDOEGI mendigunean


2020ko otsailak 15

HITZAURREA
Zapatu hontako zeharkaldia Adarra-Mandoegi mendigunetik pasatzen da,
Gipuzkoako ekialdeko muturretik Nafarroaraino hedatzen da, lurralde horrekiko
muga naturala osatuz.
Mendigune hori honako ibai hauen arroek inguratzen dute: Urumea, iparraldera
eta ekialdera, Leitzaran, hegoaldera, izen bereko haraneko 20 kilometroko ibilbidea
eginez, eta, Oria ibaia mendebaldetik.

Deskribapen hau mendizalearentzat baliagarria izan badaiteke ere, ikuspegi
geologiko batetik, Adarra-Mandoegi mendigunea multzo zabalago baten zatia da,
Cinco Villas edo Bortziriak mendigunea bezala ezagutzen dena, eta Pirinioetako
kate axialaren mendebaldeko segmentuan altxatzen da.

Orogenia hertzinikoak tolestatu eta hutsitatutako azaleratze arrokatsu paleozoikoak
dira; Pirinioetako mendikatea sortu zuten. Aldiz, Oria ibaiaren beste aldean, Hernio-
Gazume kareharrizko mendigunea altxatzen da, alde litologiko nabarmena
adierazten du.

Ibilbidea, Bexabitik abiatu (302 m.) eta Aranon amaitzen da (440 m.). Era
guztietako aztarna megalitikoz beteta dago; esanguratsuenetako bat Eteneta
menhir-a da, Adarra eta Onddo tontorren artean dago, Agerreko-Zabala zelaian
(693 m). Ia hiru metroko altuera duen monolito bat da, Burdin Arokoa eta honen
inguruan nekropolia osatzen duen cromlech eder bat dago.



IBILBIDEAREN DESKRIBAPENA
Ibilbidea Bexabi merenderoko aparkalekuan hasten da, Urnietan (302 m). Montefrío
baserrirantz igotzen den pista hartuko dugu. Han, burdin hesi bat gurutzatu eta
bide harriztatu batetik aurrera egingo dugu.

Segituan, pagadi zoragarri batean sartuko gara, Sorotxota errekastoa bertatik
dabil, eta, handik igaro ondoren hegoalderantz joko dugu.
Eteneta edo Agerreko Zabala lautadara eroso igotzen den bide bati jarraituko diogu
(PR-GI 203), izen bereko (693 m.) lepora iristeko. Bertan cromlech zoragarria eta
menhir Eteneta I daude.

Adarra mendia gure atzean utzita, Onddo (781 m.) mendiaren tontor borobil eta
berdexka aldera egindo dugu, SSW norabidean.
Kordalari jarraituz, malda handian jaitsiko gara Otsolepo lepora heldu arte (678
m.). Puntu honetan, bidezidor bat hartuko dugu Zaburu mendiaren ertzetik, gure
eskuinera utziz, Antxista lepora iristeko.
Kordaletik aurrera doan bidezidorrak, Azketa (830 m.) mendiaren tontorreraino
eramango gaitu.



Gailurrerantz jarraituko dugu, Urritza lepora jaitsi eta handik gora egingo dugu
Etzala mendiaren tontor belartsura iritsi arte (815 m.).
Suebakitik beruntz joango gara, gure ezkerretara geratzen den hesi bati jarraituz,
pista batera allegatzeko. Handik metro batzuk ibili ondoren, alanbrearen pareko
bidezidorretik aurrera segituko dugu.

Jaisten jarraituko dugu, eta Etzalako cromlecha zeharkatu ondoren, bidegurutze
batean dagoen zutoin adierazle batek Aranorako norabidea erakutsiko digu.
Gr 121-aren (Gipuzkoako Itzulia) aldaera bat da, eta bertatik joango gara lepo txiki
batera iritsi arte. Bertan, informazio zabala duen panel bat aurkituko dugu Onddi-
Mandoegi estazio megalitikoaren inguruan.


Puntu horretan, GR markako marra gorriak/zuriak alde batera utzi eta
ganaduarentzako Kanadako pasabide bat zeharkatu ondoren, pistatik aurrera
egingo dugu Errekaleku lepora iritsi arte (658 m.).
Kanadako pasabide berri bat zeharkatu eta Arriurdingain (709 m.) eta Aranomendi
(570 m.) mendien muino atseginetatik barrena eramango gaituen bidea hartuko
dugu. Kordal leun hori aztarna megalitiko ugariz josita dago.

Jaitsiera labur baten ondoren, San Sebastian ermitaren hondakinataraino iritsiko
gara, eta Aranora eramango gaituen pista batera helduko gara.
Azkenik, esan behar dizuegu ibilbide osoan zehar aurkituko ditugun hondakin
megalitiko ugariez gain, eguraldiak laguntzen badigu ikusitako paisaia benetan
ikusgarria izango dela. Ez dizue huts egingo.

DATU PRAKTIKOAK
Denbora eta distantzia: zailtasun ertaineko zeharkaldia da, 15 km ingurukoa, eta
5 ordu eta 30 minutu inguruko irupena izango du. Metatutako igoeraren desnibela
930 m-koa da, eta jaitsierarena 710 m-koa.

B PLANIK EZ DAGO

Bazkaria: Aranoko ostatuan izango da.
Menua:
1.- Babarruna (aza eta sakramentuekin; plater bakarra).
2.- Perretxiko-nahaskia urdaiazpikoarekin edo barazki menestra (bi hoien artean bat
aukeratu behar da) eta bigarren platera baserriko oilaskoa.

Gomendioak: mendiko botak, anoraka, uretako kapa, eskularruak, txanoa, pikatzeko
zeozer eta ura.

Ordutegiak eta elkarguneak:
07:00 San Pedro, errotondan.
07:15 Gros, galtzada nagusian, estankoaren ondoan.
07:30 Amaran, Pio XIIaren autobús-geltokian, Astoria Vitaldent parean.
07:45 Andoainen (Sorabilako irteeran)

Izen emateak , otsailaren, 12ra arte, asteazkena.
Izena ematerakoan jarri, mesedez, izen-abizenak eta autobusa non hartu behar
dezuen.
ABISUA!! Izena ematerakoan, esan, mesedez, menuaren aukera.
Mila esker.
Arduradunak: Izaskun eta Alberto 680116143


TRAVESIA DE BEXABI A ARANO POR EL MACIZO DE ADARRA-MANDOEGI


15 de Febrero 2020

INTRODUCCION
La travesía que nos ocupa transcurre por el macizo Adarra-Mandoegi, que se
extiende desde el extremo oriental de Gipuzkoa hasta Nafarroa, formando muga
natural con dicho territorio.

Este macizo está rodeado por las cuencas de los ríos Urumea al N y E, Leitzaran al
S, recorriendo 20 Km. de valle del mismo nombre y el río Oria por el W.
Si bien esta descripción puede ser útil para el montañero, desde una perspectiva
geológica, el macizo Adarra -Mandoegi forma parte de un conjunto más amplio,
conocido como macizo de Cinco Villas o Bortziriak y que se eleva en el segmento
más occidental de la cadena axial del Pirineo.

Se trata de afloramientos rocosos paleozoicos plegados y fracturados por la
orogenia hercínica, que originó la cadena montañosa de los Pirineos. En
contraposición, en la margen opuesta del río Oria, se eleva el macizo calcáreo
Hernio-Gazume, marcando una clara diferencia litológica con el que nos ocupa.

El recorrido, que parte de Bexabi (302 m.) y finaliza en Arano (440 m.), está
sembrado de todo tipo de vestigios megalíticos, siendo uno de los más significativos
el menhir de Eteneta, situado entre las cumbres de Adarra y Onddo, en la campa de
Agerreko-Zabala (693 m). Se trata de un monolito de casi tres metros de altura,
perteneciente a la Edad de Hierro, alrededor del cual se extiende un perfecto
cromlech que completa la necrópolis.



DESCRIPCION DEL RECORRIDO.
Comenzamos la ruta en el aparcamiento del merendero de Bexabi en Urnieta (302
m.), tomando la pista que asciende hacia el caserío Montefrío, donde cruzaremos
una verja y seguiremos por un camino empedrado.
Transcurridos varios minutos de marcha, nos adentraremos en un precioso hayedo
trasmocho por donde fluye la regatilla Sorotxota, que tras vadearla, continuaremos
hacia el Sur.


Seguiremos el camino (PR-GI 203) que asciende cómodamente hacia el llano de
Eteneta o Agerreko Zabala, para llegar al collado del mismo nombre (693 m.)
donde se encuentra el fabuloso cromlech y menhir de Eteneta I. En las
proximidades podremos observar también el cromlech de Eteneta II y el túmulo de
Eteneta III.
Dejando a nuestra espalda el monte Adarra, seguiremos hacia la redondeada y
verdosa cima del monte Onddo (781 m.) en dirección SSW.


Continuando el cordal, descenderemos en fuerte pendiente hasta llegar al collado
de Otsolepo (678 m.). En este punto, tomaremos un sendero que nos permitirá
bordear el monte Zaburu, dejándolo a nuestra derecha y alcanzando el collado de
Antxista. Continuaremos el sendero que avanza por el cordal y nos conducirá hasta
la cima del monte Azketa (830 m.).



Seguimos cresteando hacia el SE y bajaremos al collado de Urritza, desde donde
remontaremos hasta alcanzar la cima herbosa del monte Etzala (815 m.).
Descendemos por el cortafuegos siguiendo un vallado que queda a nuestra
izquierda, hasta llegar a una pista que, tras caminar unos metros por ella, la
abandonaremos continuando por el sendero paralelo a la alambrada.

Seguiremos descendiendo y tras franquear el cromlech de Etzala, un poste
indicador situado en un cruce de caminos, nos muestra la dirección a Arano que
deberemos tomar.

Se trata de una variante de la GR 121 (Vuelta a Gipuzkoa) por la que caminaremos
hasta llegar a un pequeño collado, donde podremos encontrar un panel con amplia
información a cerca de la estación megalítica Onddi-Mandoegi. En este punto
dejaremos las marcas rojas/blancas de la GR y tras cruzar un paso canadiense para
ganado, continuaremos por la pista hasta alcanzar el collado Errekaleku (658 m.).
Abandonaremos la pista para atravesar un nuevo paso canadiense y tomar la
senda que nos llevará por las agradables lomas de los montes Arriurdingain (709
m.) y Aranomendi (570 m.). Este suave cordal está jalonado por múltiples restos
megalíticos.

Tras un breve descenso, llegaremos hasta las ruinas de la ermita de San Sebastián,
donde alcanzaremos una pista que nos conducirá a Arano.
Finalmente comentaros que además de los innumerables restos megalíticos que nos
encontraremos a lo largo de toda la ruta, el paisaje observado si el tiempo nos
acompaña, será realmente espectacular. No os decepcionará.

DATOS PRACTICOS
Tiempo y distancia: se trata de una travesía de dificultad moderada, de
aproximadamente 15 Km. de longitud y que nos llevará en torno a unas 5h30´
realizarla. El desnivel de subida acumulado ronda por los 930 m. y el de descenso
en torno a los 710 m.
No hay plan B

La comida será en el Ostatu de Arano

Menú:
1.- Alubiada (con berza y todos sus sacramentos; plato único)
2.- Pollo de caserío de segundo con el primero a elegir entre:  revuelto de setas
con jamón o menestra de verduras.
Recomendaciones: Botas de monte, chubasquero, gorro, guantes, agua y picoteo.

HORARIOS:
7H.               SAN PEDRO (En la rotonda).
7.15H.          GROS (Gran Vía, cerca del Estanco).
7.30H           AMARA ( Plaza PioXII, Enfrente de Vital Dent).
7.45H.          ANDOAIN (En la salida de Sorabilla).

Las inscripciones, por favor, hasta el miércoles 12 de febrero.


AVISO: al apuntaros, especificáis,  por favor, que menú queréis

Responsables: Izaskun y Alberto. Tfno. contacto: 680116143